دندان انسان و نقش دندان انسان در دهان چیست؟ | کلینیک ژنیک
دندان انسان چه نقشی در دهان دارد؟
دندان انسان چیست؟
دندان انسان بخشی از سیستم هاضمه غذا محسوب می شود، که نقش و وظیفه اول آن در نقطه شروع، اضمحلال غذا توسط دندان ها که عضو مهمی در دهان هستند، انجام می شود.
دندان انسان با کمک بزاقی که از دهان نرشح می شود، نقش موثر و گسترده ای در خرد کردن غذا و مراحل اولیه هضم غذا را برعهده دارد. دندان ها علاوه بر فرآیند جویدن غذا، برای گفتگو و تلفظ کلمات نیز استفاده گسترده ای می‌شود.
دندان‌ها به صورت تقارن در دهان و در دو قسمت بالا و پایین واقع شده و نقش مهمی در آسیاب و خرد کردن غذا ایفا می‌کنند.
تعداد دندان های انسان در هر فک 16 عدد و در مجمع 32 عدد دندان در هر دو فک یک انسان بالغ وجود دارد و این تعداد یک عدد استاندارد و ثابت در هر فرد می باشد.
انواع مختلف دندان انسان وظایف متفاوتی دارند. به عنوان مثال، دندان‌های جلویی برای برش و کندن غذا و یا میوه ها استفاده می‌شوند، در حالی که دندان‌های عقب یا دندان های آسیابی برای له کردن و خرد کردن و تجزیه غذا مناسب هستند.
دندان انسان تشکیل شده از مواد معدنی کلسیمی سفید رنگ که درون آن ها از عصب‌ها و عروق خونی و پالپ دندانی واقع شده است.
حفظ بهداشت دهان و دندان‌ها خیلی مهم است تا از بیماری‌های دندانی و لثه جلوگیری شود. دندان انسان نیز به عنوان ابزارهای مهمی برای تشخیص وضعیت کلی سلامتی انسان به کار می‌روند.
ساختمان دندان انسان چیست؟ و دندان از چه بخش هایی تشکیل شده است؟
ساحتمان دندان انسان از چند قسمت تشکیل شده‌اند که هر یک از این قسمت‌ها نقش مشخصی در ساختمان دندان انسان و عملکرد دندان دارند. قسمت‌های تشکیل‌دهنده یک دندان به شرح زیر هستند:
1-تاج (Crown): تاج دندان بخش بالایی دندان است و به شکل مشخص در دهان قرار دارد. این قسمت از دندان به عنوان قسمتی که در جویدن غذا و در تماس با غذا و مواد دیگر ایفا کننده نقش اصلی دارد، شناخته می‌شود.
2-عاج دندان (Dentin): لایه‌ی زیر تاج دندان به نام عاج دندان یا دنتین است. دنتین به شکل قابل انعطاف تشکیل شده و از آسیب‌های خارجی به تاج و نخاع دندان محافظت می‌کند. این لایه از دندان تشکیل شده از مواد معدنی و کریستالی است.
3-نخاع یا پالپ دندان (Pulp): نخاع یا پالپ دندان درون دندان قرار دارد و شامل عروق خون، عصب‌ها و نسج زنده است. نخاع یا پالپ وظیفه‌ی ارتباط دندان با سیستم عصبی و تغذیه دندان را دارد.
4-ریشه (Root): ریشه دندان انسان به شکل یک پایه زیر سطح لثه قرار دارد. این بخش از دندان به فک متصل شده و نقش حیاتی در حفظ استحکام دندان و تثبیت آن در مکان دارد.
هر یک از این قسمت‌ها در کلیه دندان‌ها وظیفه‌های خاصی را انجام می‌دهند و به عملکرد کلی دندان کمک می‌کنند. مثلاً تاج دندان انسان به خرد کردن و برش غذا کمک می‌کند، دنتین به حفاظت از تاج دندان و پالپ دندان می‌پردازد و نخاع و ریشه به حفظ و پشتیبانی از دندان و خونرنرسانی و زنده نگخه داشتن دندان در فک کمک می‌کنند.
انواع دندان انسان
انواع دندان انسان در دو نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند: دندان‌های شیری و دندان‌های دائمی. این دو نوع دندان از نظر تعداد و عملکرد متفاوت هستند.
در ذیل به انواع دندان انسان می پردازیم.
1-دندان‌های شیری ( Deciduous Teeth): دندان‌های شیری یا دندان‌های کودکی اولین دندان‌هایی هستند که در دهان انسان در دوران کودکی رشد می‌کنند. این دندان‌ها معمولاً از سن حدود 6 ماهگی آغاز به رشد می‌کنند و تا حدود 6 سالگی کامل می‌شوند. دندان‌های شیری شامل 20 دندان است و عبارتند از:
1-دندان جلویی (قدامی) بالا
2-دندان جلویی (قدامی) پایین
3-دندان پیشانی (کناین) بالا
4-دندان پیشانی (کناین) پایین
5-دندان عقب (آپیکسی) بالا
6-دندان عقب (آپیکسی) پایین
دندان‌های شیری در دوران کودکی کاربرد دارند و به کمک جویدن غذا و نیز در تلفظ کلمات کمک می‌کنند. این دندان‌ها به مرور به دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند.
2-دندان‌های دائمی (Permanent Teeth): دندان‌های دائمی یا دندان‌های بزرگتر و دائمی تدریجا جایگزین دندان‌های شیری می‌شوند. دندان‌های دائمی در دهان انسان تا دوره‌ی بزرگی ادامه می‌یابند و مجموعاً 32 دندان دائمی وجود دارند. این دندان‌ها شامل انواع مختلفی هستند که عبارتند از:
1-دندان‌های جلویی (Incisors)
2-دندان‌های پیشانی (Canines)
3-دندان‌های عقب (Molars)
4-دندان‌های پیشانی عقب (Premolars)
5-دندان‌های سیخی (Canine)
6-دندان‌های عقل (Wisdom Teeth)
دندان‌های دائمی به عملکردهای مختلف در دهان انسان کمک می‌کنند، از جمله خرد کردن غذا، تلفظ کلمات، و حفظ سلامت دهان و دندان.
دندان‌های شیری در دوران کودکی به مرور به دندان‌های دائمی تبدیل می شوند، و دندان‌های دائمی با رشد افراد به تدریج جای دندان‌های شیری را می‌گیرند.
نقش دندان انسان در قسمت جلویی چیست؟
نقش دندان انسان در دندان‌های جلویی، که به عنوان دندان‌های نرمال و برای برش و کندن غذا نیز شناخته می‌شوند، نقش‌های مهمی در دهان انسان دارند. دندان انسان تشکیل شده است از دندان‌های جلوی بالا و پایین، که از دندان‌های اصلی شامل چهار دندان نخست (قلابی) و چهار دندان دوم (برم) در هر نیمه‌ی دهان تشکیل شده‌اند.
نقش اصلی دندان‌های جلویی عبارت است از:
1-برش غذا: این دندان‌ها برای بریدن و کندن غذا به کار می‌روند. آنها به شما اجازه می‌دهند که غذاها را برش دهید و به قسمت‌های کوچکتر تقسیم کنید تا بتوانید آنها را به راحتی جلوه دهید.
2-تلفظ: دندان‌های جلویی نقش مهمی در تلفظ و تلفظ کلمات ایفا می‌کنند. به ویژه دندان‌های بالایی نقش اساسی در تلفظ برخی اصوات دارند.
3-زیبایی و اعتماد به نفس: دندان انسان در قسمت جلویی نقش مهمی در جلوه‌گری و زیبایی صورت و لبخند ایفا می‌کنند. از آنجایی که ابتدا با دندان‌های جلویی ارتباط برقرار می‌شود، وجود دندان‌های سالم و زیبا می‌تواند به اعتماد به نفس شما کمک کند.
4-حفظ توازن دهانی: دندان‌های جلویی نقش مهمی در توازن و تطبیق سایر دندان‌ها دارند. آنها می‌توانند به عنوان نقطه‌ی مرجع برای ترتیب دندان‌های دیگر در دهان عمل کنند.
به طور کلی، دندان‌های جلویی نقش اساسی در عملکرد و ظاهر دهان انسان داشته و اهمیت بسیاری در زندگی روزمره دارند.
نقش دندان انسان در عقب دهان یا دندان آسیابی چیست؟
نقش دندان انسان در دندان‌های عقب یا آسیابی نقش مهمی در سیستم غذا خوردن انسان دارند و برای فرآیندهای مختلفی از جمله خرد کردن و چرخه‌ی غذا، پوزیشنینگ و تطبیق دندان‌ها با یکدیگر اساسی هستند. این دندان‌ها به صورت معمول در عقب دهان و در مناطق آسیابی دهان واقع می‌شوند و عملکردهای مهمی دارند.
نقش اصلی دندان‌های عقب یا آسیابی عبارت است از:
1-چرخه‌ی غذا: دندان انسان در قسمت عقب برای خرد کردن و پوره کردن غذاها به کار می‌روند. این دندان‌ها دندان‌های پسی (مولر) و دندان‌های آپیکسی (پریمولر) شامل دندان‌های عقب در هر نیمه‌ی دهان را شامل می‌شوند و به خرد کردن مواد غذایی مثل گوشت، سبزیجات، و غذاهای سفت کمک می‌کنند.
2-حفظ توازن دهانی: دندان انسان در قسمت عقب نقش مهمی در توازن دهانی دارند. آنها به عنوان نقاط مختلف مرجع برای ترتیب دندان‌های دهان عمل می‌کنند و تا حدی به حفظ توازن دهانی کمک می‌کنند.
3-پوزیشنینگ: دندان انسان در قسمت عقب نقش اساسی در تطبیق و پوزیشنینگ دندان‌ها دارند. آنها باعث می‌شوند که دندان انسان به درستی با یکدیگر تنظیم شده و همخوانی داشته باشند.
4-حمایت از سیستم هضمی: غذاهای خرد شده توسط دندان‌های عقب به راحتی هضم می‌شوند و این دندان‌ها به فرآیند هضم در معده و روده کمک می‌کنند.
به طور کلی، دندان‌های عقب یا آسیابی نقش بسیار مهمی در فرآیندهای خرد کردن و تهیه غذا، هضم، و حفظ سلامت دهان و دندان دارند. از اهمیت آنها در حفظ عملکرد بهینه سیستم گوارش و تطبیق دندان‌ها با یکدیگر در دهان نباید غفلت کرد.
مهمترین عوامل پوسیدگی دندان انسان چیست؟
پوسیدگی دندان‌ها (تخریب دندانی) یک مشکل شایع و مزمن در دندان انسان است. مهمترین عواملی که به پوسیدگی دندان‌ها منجر می‌شوند عبارتند از:
1-عدم بهداشت دهانی: عدم شستشوی منظم دندان‌ها و کارهای بهداشت دهانی نادرست می‌تواند به تراکم باکتری‌ها و تشکیل پلاک دندانی منجر شود. پلاک دندانی لایه‌ای از باکتری‌ها و مواد زایل شده روی دندان‌هاست که به تدریج به پوسیدگی منجر می‌شود.
2-مصرف بی‌رویه غذاها و نوشیدنی‌های شیرین: مصرف بیش از حد شکر و غذاها و نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند باعث افزایش تولید اسید در دهان شود که به تخریب دندان‌ها منجر می‌شود.
3-عدم مراجعه به دندانپزشک: برای ارزیابی و تشخیص زودهنگام پوسیدگی دندان انسان، مراجعه به دندانپزشک بسیار مهم است. عدم مراجعه به دندانپزشک می‌تواند به تاخیر در تشخیص و درمان پوسیدگی منجر شود.
4-کمبود فلورید: فلورید یک عنصر معدنی است که به تقویت لایه‌ی انامل یا مینا و عاج دندان و مقاومت در برابر پوسیدگی کمک می‌کند. کمبود فلورید می‌تواند به افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها منجر شود.
5-عوامل ژنتیکی: عوامل ژنتیکی نقشی در افزایش یا کاهش حساسیت دندان‌ها به پوسیدگی دارند. برخی افراد از لحاظ ژنتیکی حساس‌تر به پوسیدگی می‌باشند.
6-سیگار و مصرف ترکیبات مخدر: مصرف سیگار و ترکیبات مخدر نه تنها به مشکلات دهانی و لثه‌ای منجر می‌شود بلکه پوسیدگی دندان انسان را نیز تسریع می‌کند.
7-سن و تغییرات زندگی: با گذراندن زمان و پیر شدن، دندان انسان تغییراتی می‌کنند و با سن افزایش خطر پوسیدگی نیز افزایش می‌یابد.
برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها، بهداشت دهانی منظم، کاهش مصرف شکر و ترتیب دندان‌پزشکی منظم بسیار مهم هستند. همچنین، تغذیه مناسب و مصرف فلورید نیز به پیشگیری از پوسیدگی کمک می‌کند.
روش های جایگزین دندان انسان در صورت از بین رفتن آن ها چیست؟
دندان انسان ممکن است به علت تخریب ناشی از تسویه، ترک، تصادف، فراموشی و مشکلات دیگر از بین برود. در این موارد، واحد‌های جایگزین می‌توانند به عنوان جایگزین دندان از بین رفته عمل کنند. روش‌های متداول جایگزینی دندان عبارتند از:
1-دندان مصنوعی تکی و چندتایی فکی:
در این روش، یک دندان مصنوعی (دندان پلات) به دندان‌های اطراف متصل می‌شود. این روش برای جایگزینی یک یا چند دندان انسان مناسب است و می‌تواند باعث بهبود ظاهر و عملکرد دندان‌های از بین رفته شده باشد
2-دندان مصنوعی جزئی:
در این روش، یک پلات کوچکتر از دندان ها از بین رفته تهیه می‌شود و به دندان‌های مجاور متصل می‌شود. این روش برای جایگزینی دندان‌هایی که بخشی از آنها از بین رفته است مناسب است.
3-ایمپلنت‌ها:
ایمپلنت دندان نوع دندان مصنوعی هستند که به عظم فک یا داخل استخوان فک ارتفاع می‌دهند و به دندان اصلی شبیه‌تر هستند. ایمپلنت‌ها به وسیله جراحی جایگزین دندان از بین رفته و می‌توانند بسیار ماندگار باشند.
4-پروتز دندانی:
پروتزهای دندانی معمولاً از پلاستیک یا فلز تهیه می‌شوند و به فک متصل می‌شوند. این روش برای جایگزینی چندین دندان انسان یا دندان‌هایی که نمی‌توانند با روش‌های دیگر جایگزین شوند، مناسب است.
5-پلاتهای سرامیکی:
پلاتهای سرامیکی یک روش زیبایی برای جایگزینی دندان انسان که از بین رفته هستند، محسوب می شوند. این پلات‌ها از مواد سرامیکی ساخته می‌شوند و به دندان‌ها چسبانده می‌شوند.
اگر دندان انسان از بین بروند، بهترین روش جایگزینی بستگی به شرایط خاص شما و توصیه‌های دندانپزشک شما دارد. برای تشخیص و درمان مناسب، بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید.